کد مطلب:42869 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

آيا اميرمومنان عليه السلام با حديث غدير بر خلافت خويش استدلال كرد ؟

امـام در طـول عـمـر خود در موارد متعددي با حديث غدير بر حقانيت و خلافت خوداستدلال نموده است و هر وقت موقعيت را مناسب مي ديد , حديث غدير را به مخالفان گوشزد مي كرد و از اين راه , موقعيت خود را در قلوب مردم تحكيم مي نمود . نـه تـنـها امام عليه السلام , بلكه دخت پيامبر گرامي , حضرت فاطمه - سلام اللّه عليها - و فرزند گـرامـي وي حـضـرت امـام حـسن مجتبي عليه السلام و سالار شهيدان حضرت حسين بن علي عـليه السلام و گروهي از شخصيتهاي بزرگ اسلام مانند : عبداللّه بن جعفر , عمار ياسر , اصبغ بن نـبـاتـه , قـيـس بـن سعد , عمر بن عبدالعزيز و مامون خليفه عباسي و حتي برخي از مخالفان آن حضرت مانند عمرو عاص و 000 با حديث غديراستدلال كردند . بـنـابـر ايـن , اسـتدلال با حديث غدير از زمان خود آن حضرت وجود داشته و در هر عصر وقرني , عـلاقـه مـندان آن حضرت حديث غدير را از دلايل امامت و ولايت امام مي شمردند وما در اينجا به نـمـونـه هايي از اين استدلالات اشاره مي كنيم :1 - اميرمومنان عليه السلام در روز شورا ( اعضاي شورا به دستور خليفه دوم تعيين شده بود و تركيب اعضا طوري بود كه همه افراد مي دانستند كه خـلافـت از آن غـير علي خواهد بود ) هنگامي كه گوي خلافت از طرف عبدالرحمان بن عوف به سـوي عـثمان پرتاب شد , براي ابطال راي شورا شروع به سخن كرد و گفت : من با شما با سخني اسـتـدلال مي كنم كه هيچ كس نمي تواند آن را انكار كند تا آنجا كه فرمود : شما را به خداسوگند مي دهم , آيا در ميان شما كسي هست كه پيامبر درباره او گفته باشد : من كنت مولاه فهذا علي مـولاه الـلهم وال من والاه و انصر من نصره ليبلغ الشاهدالغائب ; من مولاي كسي هستم كه علي مـولاي اوسـت , پروردگارا دوست بدار هر كس راكه علي را دوست بدارد و ياري كن هر كس را كـه علي را ياري كند و اين سخن راحاظرين به غايبين برسانند همگي گفتند چرا و افزودند : ايـن فـضـيـلـت را جز توكسي ندارد (1)البته استدلال امام به حديث غدير منحصر به اين مورد نيست , بلكه در موارد ديگرنيز امام با اين حديث استدلال كرد كه ذيلا به آنها اشاره مي شود . 2 - روزي امـيـرمـومـنـان عـليه السلام در كوفه سخنراني مي نمود , در ضمن سخنان خود روبه جمعيت كرد و گفت : شما را به خدا سوگند مي دهم هر كس در غدير حاضر بود و به گوش خود شنيد كه پيامبر مرا به جانشيني خود برگزيد , بايستد و شهادت بدهد ولي تنها آنان كه اين مطلب را به گوش خود از پيامبر شنيده اند برخيزند , نه آنان كه از ديگران شنيده اند . در ايـن موقع سي نفر از جا برخاستند و به شنيدن حديث غديرگواهي دادند بايد توجه داشت كه آن روز مـتـجـاوز از بيست و پنج سال از واقعه غدير مي گذشت ;بعلاوه , بعضي از اصحاب پيامبر صـلـي اللّه عليه و آله و سلم در كوفه نبودند و ياپيش از آن در گذشته بودند ; شايد بعضي هم به عللي از دادن شهادت كوتاهي ورزيدندوگرنه تعداد گواهان بيش از آن بود . مـرحـوم عـلامه اميني مصادر متعدد اين حديث را در كتاب نفيس خود آورده است ,علاقه مندان مي توانند به كتاب مزبور مراجعه فرمايند . 3 - در دوران خـلافـت عـثـمـان دويست تن از شخصيتهاي بزرگ - از مهاجر و انصار - درمسجد پيامبر گرامي دور هم گرد آمده بودند و پيرامون موضوعات مختلفي بحث و گفتگومي نمودند , تـا آنـجـا كـه سـخـن به فضايل قريش و سوابق مهاجرت آنان كشيده شد و هرتيره اي از قريش به شخصيت هاي برجسته خود افتخار مي نمود . در طـول ايـن جـلـسـه كـه از نـخـسـتـيـن سـاعات روز برگزار شده بود و تا ظهر ادامه داشت وشـخـصـيـت هـايـي در آن سـخـن مـي گـفتند , اميرمومنان عليه السلام فقط به سخنان مردم گوش مي داد و سخني نمي گفت . در اين موقع ناگهان جمعيت به حضرت روي آورده , درخواست نمودند كه زبان به سخن بگشايد ; امـام بـه اصـرار مـردم برخاست و درباره پيوند خودبا خاندان پيامبر و سوابق خدمات خود بطور گـسـترده سخن گفت تا آنجا كه فرمود :به خاطر داريد كه روز غدير خداوند به پيامبر ماموريت داد كه : همان طور كه نمازو زكات و مراسم حج را براي آنان روشن كرده است , مرا پيشواي مردم قرار دهد وبراي انجام همين كار , پيامبر خطبه اي به شرح زير خواند و فرمود : خداوند انجام كاري را بـر عـهـده مـن گـذارده است و من از آن مي ترسيدم كه بعضي از مردم مرا درابلاغ پيام الهي تكذيب كنند , ولي خداوند امر فرمود آن را برسانم و نويد داد كه مرا از شر مردم حفظ كند . هـان اي مـردم مي دانيد خداوند مولاي من و من مولاي مومنانم , و من از خود آنان به خودشان اولـي هـسـتـم ؟ هـمگي گفتند : آري در اين موقع پيامبر فرمود : علي برخيز و من برخاستم ; سپس رو به جمعيت كرد و گفت : من كنت مولاه فهذا علي مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه . در ايـن مـوقـع سلمان از رسول خدا پرسيد : علي بر ما چگونه ولايت دارد ؟ پيامبرفرمود : ولاوه كـولاي مـن كنت اولي به من نفسه فعلي اولي به من نفسه ; ولايت علي بر شما همانند ولايت من اسـت بر شما , هر كس من بر جان وي اولويت داريم , علي نيزبر جان او اولويت دارد (3)4 - اين نـه تـنـهـا عـلي است كه با حديث غدير در برابر مخالفان استدلال نموده است ,بلكه دخت پيامبر گـرامـي نـيـز در يك روز تاريخي كه براي احقاق حق خود سخنراني مي نمود , رو به ياران پيامبر صـلـي اللّه عـلـيـه و آلـه و سـلـم كـرد و گفت : آيا روزغدير را فراموش كرديد كه پيامبر به علي عليه السلام فرمود : من كنت مولاه فهذاعلي مولاه ؟5 - هنگامي كه حسن بن علي عليه السلام تـصـميم گرفت كه با معاويه صلح كند , برخاست و خطبه اي به شرح زير ايراد نمود :خداوند اهل بـيـت پـيامبر را به وسيله اسلام گرامي داشت و ما را برگزيد و هر نوع پليدي را از ما پاك نمود تا آنـجـا كـه فـرمـود :هـمـه امت شنيدند كه پيامبر رو به علي كرد و فرمود : تو نسبت به من بسان هـارون هـسـتي نسبت به موسي همه مردم ديدند و شنيدند كه پيامبر دست علي را در غدير خم گرفت و به مردم گفت : من كنت مولاه فعلي مولاه , اللهم وال من والاه و عاد من عاداه . (4)6 - حـضرت حسين بن علي نيز هنگام سخنراني در اجتماع انبوهي در سرزمين مكه كه در ميان آنان صحابه پيامبر زياد بودند , چنين فرمود : شما را به خدا سوگندمي دهم , آيا مي دانيد كه پيامبر در غدير خم علي را به خلافت و ولايت برگزيد وفرمود : حاضران به غايبان برسانند ؟ آن جمع همگي گفتند گواهي مي دهيم . عـلاوه بـر اينها گروهي از اصحاب پيامبر مانند عمار ياسر , زيد بن ارقم , عبداللّه بن جعفر , اصبغ بـن نـبـاتـه و افـراد ديـگري غير از اينها , همگي با اين حديث برخلافت و شايستگي امام استدلال نموده اند . (5)

---

پاسخ به پرسشهاي مذهبي
مكارم شيرازي - ناصر و جعفر سبحاني 1 - مناقب خوارزمي , صفحه 217 و غيره . 2 - الغدير , جلد 1 , صفحه 153 تا 317 - فرائد السمطين , باب 58 . امـيـرمـومـنـان علاوه بر اين سه مورد , در كوفه درروزي به نام يوم الرحبه و در جمل و در حادثه اي به نام حديث الركب